Skip to main content

ISABUKURU RY'INGO RIGIRA KABIRI MURI DIYOSEZE YA GITEGA (7-11/9/2015)

Isabukuru ry’ingo rigira 2 muri Dioseze Nkuru ya Gitega ryuguruwe n’Umwepiskopi Mukuru wa Gitega, ku Mushasha, kuwa mbere (7/9/2015). Ibirori vyo kuritanguza vyabereye mu nkuka ya Misa yaherejwe muri Cathédrale, kuva isaha 9 z'umuhingamo (15h).

Isabukuru ry’ingo rigira 2 muri Dioseze Nkuru ya Gitega ryashitse, ryuguruwe n’Umwepiskopi Mukuru wa Gitega, ku Mushasha, kuwa mbere, igenekerezo rya 7 nyakanga 2015. Ibirori vyo kuritanguza vyabereye mu nkuka ya Misa yaherejwe muri Cathédrale ya Gitega kuva isaha icenda z’umuhingamo (15h).

UMUSI WA 1 (8-9-2015)

Abaje mw’isabukuru bahuriye muri Centre Magnificat, mu kigo c’Incoreke za Bikira Mariya ku Mushasha, igihe c’isaha zibiri n’igice. Batanguriye ku gisabisho kirongowe n’umwibutsamana w’Ubutumwa nyunganirango muri Diyoseze nkuru ya Gitega, Patiri Juvenal NKENGUBURUNDI (Kwambaza Mutima Mweranda: Ururirimbo: “Veni creator spiritus mu kirundi”. Ijambo ry’Imana: Ps 127 : Kwizigira indavyi.  +Notre Père + Ave Maria.

1. IJAMBO RYO KWAKIRA ABATUMIRE MURI FORUM.

Umwibutsamana  w’Ubutumwa nyunganirango muri Diyoseze, A. Juvenal NKENGUBURUNDI yagize ati: “Ino sabukuri ibaye iyigira ka 2, muri Diyoseze yacu ya Gitega. Iya mbere yari yabaye ku magenekerezo ya 28-30/8/2002. Hari mw’Iseminari Nkuru yitiriwe Papa Yohani Paulo wa kabiri, i Songa-Gitega. Twiteze ko iyi sabukuru izoduha ivyiza vyinshi nk’iyambere, mbere no kuyiruta. Kaze rero batumire, mw’isange ! Mumererwe neza mu misi yose tugiye kumarana. Niyo hagira ico mukenera, murabaze umwe umwe muri twebwe twayitunganije. Muzotumenyera kuri « bage » na « Foulards » (isa n’ibendera rya Vaticano).

Abatumiwe bari mu migwi myinshi, nk’uko  biri kw’ifoto y’abatumiwe (raba hejuru). 

Abaje turavye intara z’Ubutumwa ni aba (abari bamaze gushika izo saha bibiri n’igice z’agatondo):

I. GITEGA : Mushasha: 4; Rukundo 5; Bon Pasteur: 5, Yoba: 2; Magarama: 1; Mucunguzi: 3, Gihiza:5, St Ambroise : 2 ; Reine des Pauvres (Prison) : 0; Mubuga Rutonde: 3

II. GIHETA: Giheta : 5; Murayi : 3; Kibungere:5 ; Mpanuka : 4

III. MUGERA: Mugera : 3, Kirimbi :3 Bugendana : 3 ; Mutoyi : 1

IV. MAKEBUKO:   Makebuko: 5; Buhoro :3; Bukirasazi :4; Ndava : 2; Murenda : 3; Mumuri:1

V. KARUSI: Karusi: 5; Gihogazi: 3; Rabiro:3; Nyabikere:5; Shombo:3;  Gatonde: 1

VI. MWARO: Mwaro: 3; Nyabihanga: 2; Kibumbu: 2; Gisozi: 3; Mbogora: 3;

VII. GISHUBI:  Gishubi: 4; Nyabiraba:6, Nyangwa: 4, Nyarusange: 2, Muyuga, 3; ntita:3

Abandi :

EPM-Gitega: 2, ISPM-Nyabugogo: 1; G.S Kiryama : 1, G.S Gitega: 1;UPG: 3; Université Espoir d’Afrique :2, 

Ly. Communal Karusi: 3; Ly. Ste Marie Auxiliatrice de Gitongo: 1; Ly. Gishubi: 1

Diocèse Muyinga: 1; Rutana:1; Bujumbura:1, Ngozi: 1

Umwibutsamana yaciye asaba ko Umwepiskopi yotwugururira ku buryo bwisanzuye isabukuru.

Umwungere Mukuru, Simoni NTAMWANA  yaciye avuga ijambo ryo kwugurura Isabukuru rigira kabiri ry’Ingo muri Diyosezi ya Gitega, ashimira abariteguye, abariterereye (cane cane abakristu bakwiragiye mu ma paruwase ya Gitega begeranije 13.000.000 Fbu), abarijemwo n’abandi babandanya barisabira.  Yaciye akurikiza inyigisho ya mbere y’iryo sabukuru, nayo yari ifise ijambo ry’Umutwe ngo: “ICO IMANA YAREMEYE URUGO N’UMURYANGO URUKOMOKAKO”.

Yagabuye iyo nyigisho mu mice ine ariyo y’iyi:  

  1. Urugo n’umuryango mu Burundi.
  2. Imana yaremye umuntu, irema  umugabo n’umugore.
  3. Inyigisho y’Ekleziya mu  Nama Nkuru ya Vat.ya II.
  4. Inyigisho zibangamiye urugo n’umuryango iki gihe : uguhakana ubutumwa bw’urugo ; urugo ruhindanye rukaba  urw’abasangiye ibitsina.

Ibiri aha iwacu :

a) Ukubura ikiyago mu rugo : kandi ivyo bikaba akamenyero ka misi yose. Bidatevye ico kintu kirasambura urugo. Ico kiyago tubwirizwa kukirerana abana bacu, kuko batakireranywe bazoca bahengamira kuri wa mu gani ngo . «Umugabo ni uwurya utwiwe n’utw’abandi ».

b) Ukuja mu bigirwamana : ukugereka ibintu bibi ku bandi, ugasanga imiryango iracanyemwo, iricanye

ukubesheranira, ukwiganza, n’abubakanye bagahava bafata ingingo yo kuvana.

c) Ukutitwararika indero n’ineza y’abana bikwiye : benshi baragenda iyo, bakagisha ! Ntibitwararika abana na cane cane abana bamugaye ! ntibamenya ibitabahimbaye ngo babikosore hakiri kare.

d) Ibiyayuramutwe n’inzoga : abana ba bene abo bantu ntibagoye kumenya : ntibambara, ntibiga neza, … Ahegereye aho bacukura ubutare hoho, abagabo n’abagore barazobereye muri ico gikorwa, bagaca bafatanya n’ukunywa, ibintu bigaca biyangara,..

e) Amaronko azanana na politike n’akazi ka kure y’urugo : bikunda gushikana ku guharika.

Muri iyi misi ivyo biriko biribagiza itegeko ry’igihugu ribuza guharika, bivuye kuri ya maronko, ka kazi kari kure yo muhira. Hari n’umugenzo wa kuguranana abacance wadutse (“échangisme” !).

f) Ukwahukana, bivuye ku mvo nshishi

 (Iyi nyigisho turashobora kuyisoma umurava muri « page » yacu yitwa “Souffle pour l’âme”- Raba hejuru-)

Inyuma y’akaruhuko k’isaha zitanu n’igice, hakurikiye Inyigisho ya 2 y’uwo musi, yateguwe ishikirizwa n’: Umushingantahe Deo SINZINKAYO, akora muri Action Familiale-Gitega.

 

Inyigisho ya 2 mw'isabukuru y'ingo igira 2

IBIBAZO HIHANZE URUGO AYA MANGO (Mr Deo SINZINKAYO)

Mu ntangamarara yaratubwiye ati: “Urugo ni umugambi w’Imana. Ni Ingabirano y’ubuzima. Nico rwatorewe.

Mu gihugu, iyo rwubatse neza rufasha mu guterera agacumu k’ubumwe mw’iterambere. Ariko aya mango, ntirworohewe muri ico gikorwa co guterera mw’iterambere, no mw’ibanga ryarwo nyene.” Ng’izi inkingi z’ikiganiro yaduteguriye: 

 Ingorane canke ibibazo bihanze urugo biri mu mice ibiri: Hari ingorane z’imbere mu rugo nyene n’iziva hanze.

 A) Iziva mu rugo:

 1. Ukudategera neza ibanga ry’ukwubaka urugo:

2. Ubunebwe mu ngo z’abirimizi:

3. Ukuba kubiri kw’abubakanye bitewe n’akazi.

4. Ukutaja inama n’ingingo mw’ibanga ryo kurondoka.

 B) Ingorane ziva inyuma y’urugo.

 1. Itituka ry’imico y’abarundi n’ugutambira akaje.

2. Ubukene buhanze isi:

3. Uruhagarara rutumwa n’ivya politike.

 (n’iyi nyigisho nyene turashobora kuyisanga muri “Souffle pour l’âme”)

Inyuma y’umutaga, twarakirikiranye ikiganiro ca 3 citwa : inyifato ibereye abakristu imbere y’uburyo bukoreshwa mw’iringanizwa ry’imvyaro cashikirijwe na Patiri Deo NITUNGA, patiri mukuru wa Paroisse RUSHUBI, Diosezi ya Bujumbura.

 

INYIGISHO YA 3: INYIFATO IBEREYE  ABAKRISTU IMBERE Y’UBURYO BUKORESHWA MW’IRINGANIZWA RY’IMVYARO (Patiri Deo NITUNGA, Curé de RUSHUBI-Buja)

Murazi ko Imana mu kurema umuntu yavuze ati : “Tugire umuntu, tumwishushanyeko, ase natwe” ibarema ari umugabo n’umugore,irabahezagira, ica ibabwira kugaba isi n’ibiri kuriyo vyose ariko  sivyo bimugaba .

Tobito nawe igihe yarongora Sara, yavuze ati : “Mu kurongora Sara ico nishakira si akaryohemubiri”

Inyifato ibereye umukristu rero imbere y’uburyo bukoreshwa mw’iringanizwa ry’imvyaro ni inyifato  Yezu yadusigaranye : urukundo, ukwihangana, ikiyago mungo, n’ukuraba igitera iteka umuryango kikaninahaza Imana. Ekleziya nico yigisha kuko arico yatumwe kugira ntihagire umuntu numwe yotakara kubera ukutamenya ico Imana imusaba. 

(Rondere iyi nyigisho muri « Souffle pour l’âme »)

 

(…Biracaza!)

 

UMUSI UGIRA KA 2 W'ISABUKURU RY'INGO RIGIRA KA 2 MURI DIOSEZE YA GITEGA (9/9/2015)

Ku musi wa 2 w’Isabukuru, ibikorwa vyatanguye isaha zibiri  zo mugitondo. Umushingantahe Isaïe NTAKARUTIMANA yaradushikirije mu majambo make icegeranyo c’ivyizwe n’ivyaganiriwe ku musi wa mbere (ITALIKI 8/9/2015). Haciye hakurikira ikiganiro kigira kane catanzwe na muganga Melchior NGOWENUBUSA, akoreka mu bitaro vyo mu kibumbu, intara ya Mwaro, Diyoseze nkuru ya Gitega.     

 IKIGANIRO CA 4: ITERAMBERE N’AMAGARA MEZA MU RUGO (Dr NGOWENUBUSA Deo Hopital Kibumbu)

 Intangamarara :

 Yatanguye ashima ubutumire aca abaza abahari ko bazi neza ico arico urugo.

Urugo ni iki? Abihebeyimana babana ni urugo? Bamwe n’abandi baratanzde ivyiyumviro vyabo, hama biraboneka ko bitoroshe guhuriza hamwe naho womengo ivyo bibazo biroroshe !

Muganga ati : « Urugo ni abantu baba hamwe kandi bose barondera iterambere ry’ubutunzi hamwe. Abo bantu bashobora kuba bagize umuryango, kandi kenshi bavuga ko ari urugo bafatiye ku muryango ugizwe n’umugabo n’umugore ».

Ng’uku uko yatanze ikiganiro ciwe :

•        Urugo ni iki

•        Isano riri hagati y’amagara meza n’iterambere

•        Ibijanye n’iterambere ry’ubutunzi

•        Bikuru bikuru bituma iterambere ritaboneka

•        Gusozera hamwe n’impanuro ku ngo

  1. Isano riri hagati y’amagara meza n’iterambere

Muganga Melchior ati: “Nta terambere rishoboka, amagara y’abantu adateye imbere!”

Mu migambi munani y’iterambere y’ikimpumbi ca 3, itatu yose ifatiye ku magara y’abantu:

–       Kugabanya impfu z’abana bari musi y’imyaka itanu

–       Kugabanya impfu z’abavyeyi (abapfasoni cane cane)

–       Kurwanya ikiza ruhonyanganda SIDA, malaria n’izindi

 

Nk’uko ishirahamwe Mpuzamakungu ry’amagara y’abantu ribivuga « Gushira imbere amagara y’abantu ni uburyo nyabwo bworohereza iterambere ry’ubutunzi n’imibano » :

Mu cigwa ca gizwe mu mwaka w’2003, basanze kwitaho amagara y’abakene woba umushinge w’ugutorera umuti ibibazo vy’iterambere rirama kw’isi. Bisigura ko gushira umutahe mw’iterambere ry’amagara y’abantu vyofasha cane mu kugabanya ubukene.

  1. Iterambere ry’ubutunzi 

Iterambere ry’ubutunzi rijanye cane cane n’iterambere ry’ubumenyi. Aha rero mu rugo hategerezwa gushirwa imbere kurwanya ubujuju. Ubujuju ni intandaro y’amabi menshi :

v Ubujuju butuma wigerezako

v Ubujuju butuma utigerera

v Ubujuju butuma udashishoza

v Ubujuju butuma ugenza itima

v Ubujuju butuma ugenza umutwe nk’imbasha.

Aha dushaka kuvuga ko ishure n’ibindi bigo bitunganya gukarihiriza ubwenge abantu ari nkenerwa gose kugira tugire ubumenyi bwotuma tuja mw’iterambere.

Iterambere ry’ubutunzi rirajanye kandi n’iterambere ry’umutima ni ukuvuga

Bimwe bita kugira agatima nkebuzo (conscience) kuko n’ubumenyi butagira agatima nkebuzo buba bupfuye kandi bukica na kame ka muntu.

Iterambere kandi rirajanye n’ukuja hamwe na cane cane ku bagize urugo, bakaja inama n’ingingo y’ukugene bohangana n’ibibangamiye iterambere ryabo.

v Mu kwirinda gusuzugurana

v Mu kworohereza iciyumviro c’umwe umwe

v Mu guharanira guteza imbere n’ugushigikira ubushobozi bw’umwe umwe wese

v Kutarya imitsi abandi

Iterambere rirajanye kandi n’amagara meza mu rugo

Ø  Nk’uko twabibonye ahandi hato, urugo rushobora kuba rugizwe n’umugore n’umugabo hamwe n’abana canke ukaba ugizwe n’uwundi mugwi w’abantu bashize hamwe.

Ø  Ku bijanye n’amagara meza mu rugo bijanye n’ivyo twadondaguhe hejuru ariko ukongerako n’imigenzo n’inyifato ya kurwanya ingwara

Ø  Kuko ingwara ituma umuntu abaho ataco akora, bigasaba abamugwaza kandi bompi bari kwunganira urugo mw’iterambere, canke igatuma anapfa bigahungabanya abo mu muryango mbere n’iterambere rigahungabana.

Ø  Ibikuru bikuru bijanye n’amagara y’abantu bindi vyokorwa mu rugo  navyo ni ibi :

Ø  Gucandagisha abana

Ø  Gukurikiza amabwirizwa cumi y’isuku

Ø  Gukurikirana neza ivyo kugaburira umwana, umukenyezi yibungenze canke yonsa

Ø  Gukurikirana ivyo gutandukanya imvyaro

Ø  Kumenya ibimenyetso bimwe bimwe vy’ingwara zituma zifata abantu benshi canke  zihitana abantu benshi : Nka malariya, Ingwara z’ugucibwamwo, Igituntu, etc.  

Ø  Kwirinda ibiyayura mutwe

Ø  Gupimisha imbanyi kwa muganga ukurikije ikiranga misi

Ø  Kwitaho kumenya ivyitonderwa mu gihe hari uwibungenze mu rugo (Les signes de danger)

Ø  Kwirinda ico cose cotuma SIDA iza mu rugo

Ø  Kwitwararika kuja kwa muganga hakiri kare utarasinzikara

GUSOZERA

Iterambere ry’igihugu rihera mw’iterambere ry’urugo (ry’imiryango) naryo rikavana n’uko abagize umuryango  canke  urugo bakomeye ni ukuvuga bafise amagara meza kandi bitayeho iryo terambere.

Inyuma y’ico kiganiro harabaye ibibazo n’ivyiyumviro vyo gusaba umuco no kwunganira iyo nyigisho muri bimwe bimwe.

Isaha zitanu, abari mw’isabukuru  bose baciye bahamvya abandi bakristu isinzi mu nkuka ya Misa yo kwibuka igandagurwa rya Musenyeri Yohakimu RUHUNA (kumwibuka ku ncuro ya 19). Imisa yabereye muri Katedrale ya Kristu Mwami, ku Mushasha, hakurikira gushira ingori z’amashurwe ku ntatemwa yiwe iri aho mw’isengero no kucibutso ciwe nyene kiri muri karatiye ya RANGO.

Abari mw’isabukuru babandanije ibikorwa vyabo isaha indwi n’igice, bahera kugufungura, hakurikira ikiganiro kigira ga 5 kivuga IVYIYUMVIRO NDONGORAMIGENZO (Nouvelle éthique mondiale), categuwe, gishikirizwa na Patiri Felix FUPI, Umwibutsamana w’ubutumwa nyunganirango, muri Diyoseze ya Bujumbura.

Ikiganiro ciwe cari gishingiye ku ngingo nkuru nkuru zikurikira:

1°.   Ivyiyumviro ndongoramigenzo vy’ukwubaka isi y’ubu ni ukuvuga iki ?

2°.   Gusambura urugo biciye mu mugambi wo kunganisha ibitsina.

3°.   Ugushira imbere politike y’irondoka rijanye n’amagara meza.

(Iki kiganiro tuzokibashirira cose muri ya « page » yacu yitwa “Souffle pour l’âme”- Raba hejuru aha nyene)

 

UMUSI UGIRA 3 W'ISABUKURU IGIRA 2 Y'INGO N'IMIRYANGO MURI DIYOSEZE YA GITEGA (10/10/2015)

Ku musi ugira gagatu, ibikorwa vyatanguye isaha zibiri n’igice, bitangurira ku gushikirizwa incamake y’ivyakozwe ku musi wa kabiri (italiki 8/9/2015). Yashikirijwe n’umushingantahe Isaïe NTAKARUTIMANA. Haciye hakurikira ikiganiro kigira gatandatu cashikirijwe na Patiri Audace NZOPFABARUSHE, ajejwe Ibiro Nshingwabutumwa muri Diyoseze ya Gitega.:

IKIGANIRO CA 6: KUGWANIRA ITORWA N’ITEKA RY’URUGO (Abbé Audace NZOPFABARUSHE, ). 

Yatanguye agira ati: "Iki kiganiro kimeze nk’isubiramwo ry’ivyari bimaze kuvugwa, kuko nza gushimangira ivyo abindi biganiro vyabigishije!"  

 Intambwe z'ico kiganiro ni izi: 

1. Ibisomwa bibiri vyo muri Biblia (A.T) 

 a) Gn 1,26-29: Imana ivuga iti: “Tugire umuntu, tumwishushanye, ... irema umugabo n’umugore..., irabahezagira,...ibabwira iti: ni murondoke,...mugabe ibiri kw’isi vyose..."

b) Gn 2, 4b-25: “Igihe umukama Imana yagira ibintu vyose, nta kintu nakimwe cari kw’isi... nta n’umuntu yari kw’isi ngo ayirime, ..hama Imana irarema umuntu..."

P. Audace ati: “Narondeye aho nfatira, kuko inyoni iguruka yisunga igiti; Imana itavuze umuntu ntiyovuga!

2. Amajambo yo gusigura dufatiye kuri ibi bisomwa:

a) URUGO: ni iki? Iyo tuvuze urugo ngaha, tuba tuvuze umugabo n’umugore wiwe be n’abana babo. Mugabo, hari Hari abariko barafata ijambo umuryango bakarisubiriza urugo.

b) ITORWA:

Imana yatoreye urugo ibintu bitatu: 1º) Ugutanga ubuzima, 2º) Urukundo no 3º) Gutunganya ibindi biremwa

c) ITEKA: ku bwa  Marie Rodegem, iteka n’icubahiro. Iteka ry’urugo ni ico gituma rwubahwa, rusonerwa atanuwurinze kubikubarira.

Imvo zituma urugo rusonerwa:

-        Ku bwa Africae Munus, n.41: urugo ni ingoro y’ubuzima. Ni umuribo w’umuryango w’abantu (cellule de la famille) 

-        Ku bwa Familiaris Consortio n, 75: kazoza k’isi n’ak’Ekleziya gaca murugo.  

-      Inama nkuru ya Vaticano igira kabiri  (C.Vat. II, G.S, 47-52) nayo iti: !Iteka n’ibanga ry’ukwubaka rukistu, n' ibanga ry’urugo.

d) UKUGWANA/UKUGWANIRA: ni ukugwanya ikikugeramiye. Kugwana ni ugufora ibigwanisho ushaka kugwanya. Ibiganiro vya 2 na 4 vyarekeranye ko itorwa n’iteka ry’urugo biriko biragwanywa. Kandi vyatanguye kuva rukiremwa. None rero dutegerezwa kurugwanira.

3) Ingene itorwa n’iteka vyogwanirwa.

-         Igisabisho: kumwe kwa Yezu yavuga ati: “Ivyimburwa ni vyinshi abakozi bakaba bake, ni susabe rero nyene umurima arungike abakozi benshi mu murima wiwe. Yemwe abeshe buhoro. Ingo ni nyishi, turategerezwa gusenga ngo zigwanirwe kandi zikingirwe n’Imana yaziremye ikazitera iteka n’ishaza. Turategerezwa kwigisha ingo zikisabira.

-         Ubumenyi n’inyigisho vyerekeye ingo: ibihanze ingo ni vyinshi ariko kandi hari n'ivyo gukora ngo tuziteze imbere, tubimenye kandi tubimenyeshe abandi. Erega umbujuju burasubiza inyuma urugo. Ikiganiro  ca 4 carabidushikiyeko: izo nyigisho ziza mu nyigisho z’Ekleziya no mu nyigisho menyamuntu

-         Gutororokanya ibihanze urugo aha, na hariya , kuko ntibisa hose

-         Kwigisha neza ibwirizwa yra 4, irya 5, n’irya 6.

Irya 4 ririgisha abavyeyi n’abana ingene bazigana itorwa ry’urugo. Irya 5 riratanga umuco ku vyerekeye kwubaha gose ubuzima bw'umuntu. Irya 6 ritegura urwaruka rikabazigamira kuzokwubaka neza, batiyanduje.

-         Gutegura neza abitegurira kwubaka rukristu, (badukundiye): harakwiye inovisiya yigisha kwitegurira ibanga rivyara ayandi yose!

-         Kugwiza no kwigisha abategura abubaka ingo rukristu. 

Hejuru y’ivyo vyose rero, ni ugushiraho Imana. Imana isumba abahinga, bamwe batuzanira ivyiyumviro bishasha ndongoramigenzo vyiba kandi vyica itorwa n’iteka ry’urugo. Imana irashobora guhongora amenyo ivyo vy’iyumviro vy’abantu.

Ahejeje kutuyagira, Patiri Audace baramubajije ibi bibazo bikurikira:

1. Mbega ntimwofata ingingo itegeka abageni kwigira hamwe, bakareka kwigira ahantu habiri kuko usanga abo 2 badatahuye kumwe inyigisho kandi bategerezwa kubana bazisunze?

R/ Patiri Audace yishuye ati: “Kwigirira hamwe inyigisho zibategurira kwubaka rukristu, nivyo vyiza, kandi ntibirekuwe ko biga inyigisho zose batandukanye. Naho bokwigira kubiri, barategerezwa guhuzwa mu nyigisho bari kumwe imbere y’uko bubakana”.

Patiri Fupi aramwunganira ati: “aba fiancés i Bujumbura barabasaba barabategurira kandi bakabatumira mu nyigisho zidasanzwe umwaka wose, imbere yo kwiyandikisha ngo bazokwubakane, hama hazogere kwubakana bafise umushinge mwiza kandi ukomeye. Si ukwigisha abageni gusa, ni ukwigisha cane abitegura kuzobana, tukabigira hakiri kare”.

2. Abubakanye bataronse umwana, ni urugo canke si rwo?

 R/ Ni urugo nyene. Abo bantú babashira mu migwi idasanzwe y’ingo. Umwana ni icamwa c’urugo niko, ariko ni kandi ingabirano y’Imana. Iyo abubakanye bataronse ikibondo, barihangana,  urukundo rwabo rugaca rwibaruka ibindi vyiza, na cane cane mu kurera impfuvyi (engendrement spirituel), ukwakira utwanwa bakatugira gwabo mu kutwandikisha kw’izina ry’urugo (adoption). 

3. Dusavye iko mwoduha nyigisho zose mu gitabu.

R/Patiri Juvenal ati: “Ni mureme, harategekanijwe 1.500.000Fbu yo gukora igitabu c’izi nyigisho zose ku baje muri iri sabukuru n’abandi. Tubasavye kutazoca mukivundika kure! Muzogisome mucigishe buri munsi.

4. Ko abagabo benshi bataha batevye ntibafashe mu ndero y’abana mwobabwira iki, na rirya urugo ari babiri?

R/ Nka hose mu migwi ifasha ubutumwa bw’Ekleziya, abagabo ni inkehwa: mu mihari, mw’isengero, no mu gutanga imperezwa nyene,... Ico gukora rero ni ukibahanura, bukebuke, ni ukubasabira, na kare Paulo mweranda agira ati: “Ubweranda bw’umugabo w’ikigaba buri mu mugore wiwe”, ariko kandi n’ubweranda bw’umugore w’ikigaba buri mu mugabo wiwe”.

 Inyuma y’ico kiganiro bahaye akanya Pariti FUPI Felix  ngo yishure ibibazo bamubajije ku nyigisho yiwe. Yarishuye afashijwe n’umwepiskopi.

Bimwe muri ivyo bibazo ni ibi:

1. Mu ntonde z’ivyigwa mu mashure harimwo ivyo kwigisha gukoresha udufuko. None umwigisha w’umukristu yobisimba canke yovyigisha?

R/ Hariho ibintu bibiri vyo gukorerako:

1º) Ico umuntu w’umukristu ári n'ico yogenderrako nk’umukristu: “objection de conscience”: “Uwugutumye kwica uri umukristu ntushobora kubikora”.

2º) Umwigisha arigisha vyose, avuga ukuri kwose, akigisha n’inkurikizi z’ubwo buryo bw’ubuhingurano. Hari abaganga bamaze gufata ico cemezo kandi iyo bahejeje kubisigurira neza abantu, bakababwira ibishobora gushikira uwabukoresheje, benshi baca bababwira bati: “Bayi, urakoze!”. Mu gusigura rero ntitwohera ku nkurikizi zo ku mubiri.

Twohera kuziraba umutima, tugahereza ku nkurikizi ziraba umubiri. Erega  ivyo kwishiramwo ibintu mu mubiri bimuhindura uko Imana y’amuremye bimubuza kunywana n’Imana!

3. Abamaraya babigira kubera ubukene. None boheba umwuga ubabeshejeho?

R/ Nta numwe Imana yarekuriye gucumura na rimwe! Iyo abana bakuriye muri bimwe bita kwifasha ku mashure, hari igihe bahava bimenyera bakibaza ko hari igihe babirekuriwe. N’uwiba agira ati nifashije! None Ekleziya yohava igashigikira abo bantú? Ikintu kitwubaka twese nk’abantu kandi kidutandukanya n’ibikoko ni ukwirimbura no kwigumya. Bene abo bantu rero ni ukubegera, tukabanza tukabakiza ku mutima, ahandi ho naho wobaha umutahe ungana iki, ntiboheba ico bagize ingeso, Imana bataye!

5. Abaremesha kiyago bigisha ugukoresha ubuhinga bw’ubuhingurano bwo kurondoka  barashobora gusangira?

R/ Birakenewe ko abantu bigishwa bakamenya uko ibintu bimeze. Uwakoze igicumuro akizi we nyene ategerezwa kwibwiriza kutegera Ukaristiya. Ari ukwigisha gusa atari uguhimiriza kubukoresha, ntangorane, no mu mashure n’ahandi  abigisha barabigira. Hari ibicumuro bigoye cane rero nko gukorora inda, kubifashamwo, guterera amahera, n’ibindi, ... uwabikoze ntashobora kwegera Yezu mu Karistiya. N’ikigongwe akironka arekuriwe n’umwepiskopi canke uwo yatumye. Icumvikana kandi ni uko umuntu yoba ari nk’umusangizi, umumenyeshamana, aramutse yemera kuja gukwiragiza ubufuko, ntiyosubira kuza muri ubwo butumwa bw’Ekleziya, canke kwakira Yezu.

6. Ko dukenye, hama abazanye udufuko bakabuduha ku buntu, bakanatanga akanoti muri uwo mugambi, turemeshe!

      R/ Yemwe ntawushobora guhitamwo Mamon (imana y’amafaranga) n’Imana y’ukuri  icarimwe!

8. Wotubwira iki kunyambaro mbi z’ubu n’indirimbo za Rock-satanique, n’igwirirana ry’amadinidini?

R/ Hari ba bantú bavuga ngo “Kirazira kuvuga ngo kirazira” bararondera uburyo bwinshi bwo gukwegera abantu mu biterasoni, bakoresheje amafranga. Hari aho batanga 1.000.000 y’amadolari  bakayaha umwigeme yifotoje yamabaye agahuzu gato gashoboka ngo bamanike iyo foto kw’ibarabara.

Igwirirana ry’amadini naryo nyene rigamije kugwanya ivyiza nshimikiro vy’Ekleziya, ngo mu nyuma hazobe idini rimwe ritagira ishingiro (New age).

9.   None abo bantú bishimiye iki ko twebwe abemera twishimiye Imana?

R/ Bishimiye ubutegetsi n’ amafaranga kuko bose ntawuhobahoba mu vy’amafaranga Barimwo abarongoye ibihugu, intara, ibisagara, amashirahamwe akomakomeye kw’isi, … 

(...Biracaza...)

 

UMUSI UGIRA 4 W’ISABUKURU Y’INGO IGIRA 2 MURI DIYOSEZE NKURU YA GITEGA (Le 11-9-2015).

Umusi wo gusozera Isabukuru igira 2 y'ingo muri Diyoseze ya Gitega.

Umusi ugira 4 w’isabukuru y’ingo igira 2 muri Diyoseze ya Gitega wabaye umusi wo gusozera ibikorwa vyatunganijwe igihe cababa umwaka (kuko inama yambere itegura iyo sabukura yabaye mu kwa gatandatu 2014) biraranguka muri iyi misi itatu yuzuye, kuva italiki 8 gushika kw’10 nyakanga 2015.

Umusi wo gusozera waranzwe n’ibintu bitatu bikomakomeye:

-  8h30-9h30: Gutanga ikigongwe kubaje mw’isabukuru (vyabereye muri Cathédrale ya Gitega)

-         9h30-13h15: Imisa yo gusozera (Muri Cathédrale ya Gitega)

-        13h50-15h30: Agatutu ko gusozera (Centre Magnificat – mu Ncoreke za Bikira Mariya).

Muri iyo misa yo gusozera yaherejwe n’Umwepiskopi Mukuru wa Diyoseze nkuru ya Gitega akikijwe n’abasaserdoti bashika 60, 51 muri bo bakaba ari abari bitavye iyo sabukuru tuvuga, harabaye umugirwa wo gusaba ikigongwe ku buryo budasanzwe ku mabi abantu b’imice yose bakoze akabangamira urugo n’imiryango. Abantu 8 barasserukiye abandi mu gusoma ibisabisho vyo gusaba ikigongwe. Nabo bari mu mice ikurikira: 1º) umugabo yaserukiye abagabo bose, 2º)umupfasoni yaserukiye abapfasoni bose, 3º)umwana yaserukiye abana bose, 4º)uwaserukiye intwaro, 5º)uwaserukiye abigisha, 6º)uwuserukiye abaganga, 7º)uwaserukiye abihebeyimana, 8º)uwaserukiye abakristu bose bitavye urubanza.

Harashikirijwe, mu mpera y’inkuka ya misa,amajambo atatu: itangazo risozera isabukuru, ijambo rya Patiri Juvenal NKENGUBURUNDI -umwibutsamana w’ibiro nyunganirango muri Diyoseze ya Gitega-, hamwe n’iry’uwaserukiye abitavye isabukuru bose.

Aha, tugomba tubashikirize iryo tangazo risozera isabukuru, ryasomwe n’umushinganathe Deo SINZINKAYO, akora mu biro vy’Ubutumwa Nyunganirango muri Diyoseze ya gitega.

ITANGAZO RISOZERA ISABUKURU Y’INGO IGIRA KABIRI MURI DIYOSEZE NKURU YA GITEGA

Kuva kw’igenekerezo rya 7 gushika ku rya 11 nyakanga 2015 mu kigo Magnificat c’incoreke za Bikira Mariya ku Mushasha harabereye isabukuru y’ingo igira kabiri muri diyoseze nkuru ya Gitega.  Iyo sabukuru yari yitabwe n’abantu 250 b’imigwi itandukanye bavuye mu paruwase ya DiyosezeNkuru ya Gitega n’abaserukiye ayandi ma diyoseze na Leta y’Uburundi.

Inyuma y’ibiganiro bitandukanye bahawe n’uguhanahana ivyiyumviro mu bikorwa vyo mu mirwi ku bibazo bihanze ingo aya mango no kuvyokorwa kugirango itorwa n’iteka vy’urugo bigarukirwe abanyenama basavye ibi bikurikira :

I.                 KU NAMA Y’ABEPISKOPI

1.      Abepiskopi bogiriranira  amasezerano  na leta hamwe n’amashirahamwe yigenga ; yo  gushigikira ubutumwa bw’ingo kugirango ubutumwa bwo kuremesha ingo kibe igikorwa c’Ekleziya na Leta n’abo bose vyega .

2.      Abepiskopi botegura inyigisho nshasha igenga ingo bafatiye ku gatabu ko kwubaka rukristu.  Turasaba ko bokwongeramwo n’inyigisho nsasha zifayiye ku migenzo yo kwubaka isi y’ubu kugira bahe umuco aba kristu kuri ivyo bihubisha abantu.

3.      Mu ma diyoseze yose no mu maparuwase yose hotunganywa inyigisho zitegura abageni igihe gikwiye hakajamwo icigwa c’uburyo bw’ukurondoka bijanye na kamere y’umuntu mu vy’irondoka  kandi  abashimanye  bakitegura bari kumwe. 

4.      Dusavye inama y’abepiskopi katorika ko ibiro vy’ ubutumwa  nyunganirango  ku rwego rw’igihugu vyosubira gukora ubutumwa vyabwo kuko bwarahagaze kuva 1994.  Maze ivyo biro bikihutira gutunganya inyigisho zigabisha ingo n’imiryango ku nkurikizi z’ivyiyumviro ndon goramigenzo vy’ukwubaka isi y’ubu.

5.      Ibiganiro nyunguranyifato vyokwongerezwa ku rwaruka rwose abize n’abatize ; izo nyigisho zikaba zimwe mu ma diyoseze yose. 

6.      Abepiskopi bosaba Leta ikabaha akanya ko gushikiriza ibiganiro kw’iradiyo y’igihugu ku ndwi kundwi kubijanye n’irondoka hakurikijwe kamere y’umuntu

7.      Gutunganya inama ku mashirahamwe na leta batanga uburyo n’bikoresho vyigisha gukoresha uburyo bw’ubuhingurano kugira ngo babasigurire umugambi w’Ekleziya  mu vyerekeye irondoka.

8.      Hoshingwa ishure ry’ubuvuzi ryegamiye Ekleziya Katolika ryokwigisha neza uburyo bwo kurondoka neza bufatiye kuri kamere y’umuntu mu vy’irondoka.

9.      Hohinyanyurwa inyigisho ndoramana bagashiramwo  inyigisho ishimikiye kw’itorwa n’iteka ry’urugo; hogwizwa n’ ibitabu vy’ inyigisho zofasha abakristu gutegera ibanga ry’ukubaka urugo.  

10.    Hotunganywa isabukuru y’ingo ku rwego rw’igihugu rimwe mu myaka itanu.

11.   Inama y’abepiskopi yoja inama na Leta y’ingene hogenzurwa amazu berekaniramwo amasinema yerekana ibityoza imico myiza runtu na rukristu, bikenewe ivyo bibanza bikugagwa. Hogwizwa amasinema yigisha indero nziza.

12.   Inama y’abepiskopi yosaba Leta gushinga ikigo kigenzura imiti ikoreshwa mu Burundi ku vyerekeye irondoka

II.                KU MA DIYOSEZE :

  1. Mu nyigisho umwepiskopi arungikira imibano rukristu yokwitwararika gushiramwo inyigisho yerekeye ubutumwa bw’ingo.
  2. Amakete umwepiskopi arungikira abakristu ku vyerekeye ubutumwa bw’ingo yokwongerezwa.
  3. Kugena no gutegura abasaseredoti boshingwa ubwo butumwa bwegu
  4. Horungikwa abasaseredoti n’abakristu balayike boja kunonosora ivyigwa vyerekeye ingo n’imiryango kugira ngo haboneke abahinga benshi. Hokomezwa n’ivyo vyigwa mu maseminari makuru. Ico gisata coshingwa no mu mashure ndoramana no mu makaminuza yegukira Ekleziya Gatorika.
  5.  Igikorwa co guterereza aba kristu uburyo bwo kwunganira ubutumwa nyunganirango cokurikiranwa neza bikamenyekana ko intererano zatanzwe n’abakristu zashitse iyo zija kandi zakoreshejwe ico zigenewe.
  6. Hoshingwa kandi hakagwizwa ibigo  vyo kwumviririzwamwo ibibazo bigoye ingo (centre d’ecoute).
  7. Amavuriro yegukira Ekleziya na Leta yotanga ibibanza abunganirango bokwakiriramwo ababitura.

III.              KU MAPARUWASE

1.      Hoba ibiro nyunganirango mu ma paruwase yose, aho bisanzwe bikongereza inguvu kugirango abunganirango baronke aho bakirira kandi bumviririza abakristu babitura. Honashingwa ama komite ajejwe ubutumwa bw’abunganirango gushika mu mibano rukristu.

2.      Amaparuwase yoronsa agashirukabute ku bunganirango.

3.      Amaparuwase yotunganya amanama ahuza abavyeyi  kugira baganire  ivyerekeye ibanga ry’ukurondoka no kurera neza.

4.      Amaparuwase yokwitwararika gusuzuma ko  abitegurira ubugeni aribo koko bakurikirana inyigisho kandi bakaraba ko bakwije ibisabwa.

5.      Amaparuwase yokwitwararika  gutunganya neza indwi yahariwe ingo rimwe mu mwaka.

6.      Abakurikiranye izi nyigisho bogira isekeza ryo kuja kuzishikiriza abandi mu ma paruwase iwabo gushika no mu mibano nyene.

7.      Amaparuwase amwe amwe arenza urugero mu kworohereza  abitegurira kwubaka izabo bigatuma n’abandi bahunga indinganizo ziri mu maparuwase  iwabo yokwisubirako.

8.      Amaparuwase yose yokwitwararika ko inyambaro z’abageni zoba iz’urupfasoni.

Murakoze! Tugire KRISTU!

Inyuma y’ayo majambo, Umwepiskopi yarashikirije abaje mw'isabukuru ijambo rigufi ryo kubarungika mu butumwa bwo gukomeza no kunagura ingo  bisunze ivyarivuyemwo. Yahejeje atanga umuhezagiro ku bakristu bari bahari yunganiwe n’abasaserdoti bose.

Vyose vyarangijwe n’agatutu ko gusozera kabereye mu kigo Magnificat co mu ncoreke za Bikira Mariya. Amajambo yasubiye kuhavugirwa yabaye ayo gukengurukiranira hagati y’abatunganije isabukuru n'abayijemwo, no kwiyemeza kugira inguvu zose zishoboka ngo urugo rugwanirwe, rukomere kandi rurangure ici Imana yaruremeye. 

 

GALERIE- IIÈ FORUM DIOCESAIN DES FAMILLES

IGISABISHO CO KWAMBAZA UMURYANGO MWERANDA W’I NAZARETI, Umuvunyi mukuru w'Ingo n'imiryango.

 

Yezu, Mariya na Yozefu,

Muri mwebwe turatangarira umwakaka w’urukundo nyakuri; Ni co gituma tuberekejeko amaso n’umwizero mwinshi.

Muryango Mweranda w’i Nazareti,

Gira ko ingo zacu nazo zoba ikibanza

c’ubunywanyi bw’Imana n’abantu,

c’ubumwe bwa bene-urugo n’abahaza bose;

zikaba ingoro z’igisabisho n’amajambere

y’umutima n’umubiri, amashurwe nyayo

atwigisha Inkuru nziza, n’ama Ekleziya yo haziko.

Muryango Mweranda w’i Nazareti,

Ese uguhohoteranira, ukwikunda n’amacakubiri

vyotuzwa ubutakigaruka mu ngo zacu,

maze umuntu yakomerekejwe canke agatsitazwa

n’ivyo yagiriwe, ashobore gukira no kuronka uruhoza ningoga.

Muryango mweranda w’i Nazareti,

Ese igisabisho turiko turaguhereza n’utwigoro twacu

vyokabura mu mutima wa zina muntu wese

umwitwarariko w’ukubona ubwiza bw’urugo

mu mugambi w’Imana, n’akaranga karwo k’ukuba

muturirwa na katihabwa.

Yezu, Mariya na Yozefu,

ni mwumve kandi mwakire igisabisho cacu.

Amen.

(Cemejwe kandi gishirwako umukono ku wa 22/7/2014, na Nyenicubahiro Simoni NTAMWANA, Umwungere  Mukuru wa Diyoseze Nkuru ya Gitega)

 

Urugo rurimwo amahoro rurahimbaye!

 

Iyo umugabo afise umugore w’ibanga, amahoro amuhora mu mutima, mu kurarama akarusha umuhoro! Mwama muhwana imisi yose agahwa ahwihoza.Ubwitonzi bwa Bibliya burabivuga ngo:“Hahiriwe umugabo afise umugore w’umutima mwiza! Igitigiri c’imisi y’ubuzima bwiwe kizogwizwa na kabiri. Umugore w’intwari arahimbara umugabo wiwe, agatuma amara imyaka yiwe mu mahoro!”(Mwen. Siraki 26,1-2). N’umugore afise umugabo w’ingingo yamana amahoro mu mutima, arangwa n’akanyamuneza. Ivyo akora vyose abikora aninahaza Imana: ateka aninahaza Imana, agira isuku aninahaza Imana… Aka karirimbo ntikamuva mu kanwa: “ni uwa mbere, ni uwa mbere, ni uwambere yampaye amahoro n’uwambere; ni uwa mbere yampaye umugabo w’intore”...Erega “Uwukunda umugore wiwe aba yikunda we nyene…nta muntu numwe yigera yanka umubiri wiwe, arawugaburira ariho akawubungabunga nkuko Kristu agirira Ekleziya yiwe!” (Efez.5,28-29).

 None rero, wa mugabo we, wa mugore we, ni waba wipfuza kugumana ubutore ngo ugume wibanira neza n’umufasha wawe, ni wirinde imigenderanire n’abagore / canke n’abagabo b’ingeso mbi. Iyo umaze gucudika na bene abo bantu, ucika ikijuju maze bikaborohera kukuzimiza ubwenge, bakakwerereka ko umugore canke umugabo wawe yashaje, ngo ni wisazure! Aho rero uba uhejeje kugwa mu rudubi. Nimba naho usohokana n’umugore canke n’umugabo w’uwundi muntu, umenye ko uri urupfu; kuko umunsi be n’uwo bubakanye bunga amasezerano y’ubugeni, barahiye ko ata kizobatandukanya atari urupfu ! Bavukanyi mwubakanye, ntimwemere kugwa mu rudubi! Ni mwigumire muri Yezu, na we agume abakomereza urukundo. Umuryango mweranda w’i Nazareti ni ubabere mu ngoro! (Auteur anonyme).

 

UKURONDOKA NEZA, IKIBAZO KIMWE MU BIHANZE INGO

 

Muri kwezi kwa kigarama turangije, Umwungere wacu, Nyakwubahwa Musenyeri Simoni NTAMWANA, yarakwiragiye mu ntara zose z’Ubutumwa uko ari indwi, ariko arugurura Umwaka w’Ubutumwa 2017-2018. Inyuma y’inkuka ya Misa, hose yagiye araganira n’abakristu, abasigurira ingene boshira mu ngiro icivugo gishasha c’uno mwaka.Mu bibazo bamutuye, hose ikijanye n’irondoka n’amagara meza cagumye kigaruka. Icumvikanye ni uko abakristu badidaniwe cane mu biraba uburyo Leta, abavuzi n’abaremeshakiyago ba Leta bigisha, ugasanga ntibihura n’uburyo Ekleziya yigisha kandi ishigikira. Vyaragaragaye ko abigisha bo mu mashure shingiro batabona ico bari bugire, mu gihe bategekwa kwigisha abana ibijanye no gukoresha ubuhinga bw’ubuhingurano bwitwa ngo ni ubwo kwirinda gusama imbanyi umuntu utifuza. Bigize n’akarikora, bamwe muri abo bigisha no muri abo baremeshakiyago usanga ari n’inshingwamuryango mu mibano rukristu. Mu gihe bazi neza ico ibwirizwa ry’Imana n’inyigisho z’Ekleziya bivuga, itegeko rya Leta naryo rikabaremera, baca babura ayo bacira n’ayo bamira.

Umwungere rero yaratanze umuco agira ati: “Ekleziya nayo nyene iritwararika cane ko abubakanye borondoka neza abo bashobora kurera. Uwo mwitwarariko yawuseruye kuva mu 1960. Uburyo Ekleziya itegereza abana bayo ni uburyo ndemanwa budatyoza iteka ry’umuntu ngo bumumugarize ubuzima. Ico rero umwigisha yokwitwararika ni ukudaca kubiri n’ukwemera kwiwe; ni ukudaca kubiri n’inyigisho z’Ekleziya. Umukristu nyawe yopfuma apfa hako akora ico Imana yanka. Ku bwa ngingo, uwigisha kugira ngo abantu bamenye uburyo bwose buriho, ntagira nabi". Uwugira nabi (ari naco umwungere yihanije abo bantu), ni uwuhatira abubakanye ku buryo bw’ubuhingurano" (A. Timothée HAKIZIMANA).